ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ: ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΜΑΣ ΤΟ ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ

Οδεύουμε γοργά προς το κοσμοϊστορικό γεγονός γύρω από το οποίο περιελίσσεται η ανθρωπολογική εξέλιξη τα τελευταία 26.000 έτη. Ξεκινώντας νωθρά και νωχελικά με τις πρώτες αναστοχαστικές ανακαλύψεις, την αναγνώριση του εαυτού στην αντανάκλαση επί της λίμνης, την εφεύρεση του τροχού και άλλων πρώιμων εργαλείων, στην μετέπειτα πορεία της εκείνη η βραδύστροφη εξέλιξη της γεωλογίας και της βιολογίας των εκατομυρίων στροφών πέριξ του Ηλίου είναι εμφανές ότι πέρασε σε μια διαρκή επιτάχυνση, μια ασυμπτωματική γεωμετρική πρόοδο των παραγώγων της, τόσο ώστε 100 μόνο ηλιοκεντρικές στροφές να αρκούν για  πρωτοφανή άλματα της εξέλιξης. Στη φάση που η αιχμή της γενικότερης εξέλιξης του οικοσυστήματος πέρασε στο στάδιο της πολιτισμικής αναπαραγωγής, η εικόνα άρχισε να αλλάζει ραγδαίως, η καινοφάνεια διέσυρε με αυξανόμενη ταχύτητα κάθε πάγιο δεδομένο των πρότερων καιρών. Με το τέλος της Νεολιθικής Εποχής και τη συνακόλουθη διαφοροποίηση του Εγώ από το περιβάλλον, καθώς η εκπολιτιστική διαδικασία διέγραψε τα πρώτα όρια από τη Φύση, το ανθρώπινο είδος φορτώθηκε από τη σφοδρότητα μιας καλπάζουσας ανάπτυξης, που όσο περνούσαν τα χρόνια, επιταχύνονταν. Όσο η αναδρομική μας ματιά πλησιάζει προς τη σύγχρονη εποχή, τόσο πιο γρήγορα παρατηρούνται οι στροφορμές της σπειροειδούς ανέλιξης μέσω των εναλλαγών των γεγονότων, των ανακατατάξεων και των αναβαθμίσεων της δομικής πραγματικότητας. Για παράδειγμα, στο διάστημα από τον 17ο αιώνα ως σήμερα είχαμε την ίδια πυκνότητα εξέλιξης με το σύνολο των 50.000 ετών που καταγράφουμε ως κύριο μέρος της ανθρωπολογικής εξέλιξης. Ομοίως, ο 20ος αιώνας από μόνος του είχε επίσης την ίδια πυκνότητα εξέλιξης με την εν λόγω ευρύτερη περίοδο. Περαιτέρω, το τελευταίο 1/4 του 20ου αιώνα ήταν σε καινοφάνεια το ίδιο σημαντικός όσο ολόκληρη η καταγεγραμμένη Ιστορία. Η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα συμπυκνώνει ακόμη περισσότερο την ορμή της καινοφάνειας και, τοιουτοτρόπως, τα δυο επόμενα χρόνια ως το 2012 έπονται με την ίδια πυκνότητα καινοφάνειας με αυτήν που προηγήθηκε από τότε που ο άνθρωπος αναγνώρισε τον εαυτό του στην επιφάνεια της λίμνης. Τον τελευταίο μήνα του 2012 θα διατρέξουμε την ίδια εξελικτική απόσταση (σε σημαντικότητα) με ολόκληρη την προηγούμενη ανθρωπολογική πορεία. Εντούτοις, όσο η σπειροειδής ανέλιξη πλησιάζει προς το κέντρο τοσο πιο συμπυκνωμένη και πιο γρήγορη γίνεται η αναπαραγωγή των γεγονότων, σε βαθμό που να ακινητοποιείται ο ίδιος ο χρόνος.

 

Ο λόγος περί μιας Στιγμής, λοιπόν. Δεν μιλάμε απλώς για την εισβολή σε άλλη μια εποχή, αλλά για την αποπεράτωση της υλικής εξέλιξης σε μια α-χρονική Στιγμή και ένα α-χωρικό Εδώθε. Το πως θα συμβεί, προς το παρόν, δεν μπορεί παρά να μένει στην επικράτεια της εικασίας. Μας είναι αδύνατον να το τεκμηριώσουμε επακριβώς, καθώς αυτό που η σπειροειδής ανέλιξη υπονοεί περισσότερο από κάθε άλλο -δεδομένου ότι οι δομικές συνθήκες αναπαράγονται με μια δυναμική που στην επισώρευσή της εξοβελίζεται από τις πρότερες συνθηκες- είναι ότι προοδευτικά η καινοφάνεια γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτη. Με άλλα λόγια, η πάροδος του χρόνου μας εντάσσει σε όλο και πιο "απόκοσμες", αγνώριστες ως προς το παρελθόν μας καταστάσεις. Η εισβολή του ριζοσπαστικού Άλλου εγκαθίσταται αποδιαρθρωτικά για το Ίδιο. Τα παραδείγματα για αυτήν τη διαδραματιζόμενη πραγματικότητα είναι αναρίθμητα. Ποιός προϊστορικός άνθρωπος δεν θα έμενε κατάπληκτος στην πανοραμική θέα μιας σύγχρονης φωταγωγημένης μεγαλούπολης (σαν μια φέτα υπερπέραντος!); Ποιός αρχαίος πρόγονος θα φανταζόταν την έλευση μιας συσκεύης που θα μετέδιδε εικόνες απ' όλο τον κόσμο; Ποιός άνθρωπος από τον Μεσαίωνα θα φανταζόταν την έλευση ενός παγκόσμιου ιστού στον οποίο θα κομίζονταν όλα τα γνωσιολογικά και βιωματικά αποθέματα της οικουμένης; Ποιός στις αρχές του 18ου αιώνα θα φαντάζονταν τις ανακαλύψεις που κατέστησαν  την νευτώνεια πραγματικότητα στα άφατα παράδοξα της κβαντομηχανικής; Και ποιός θα φαντάζονταν ότι οι υποθέσεις της επιστημονικής φαντασίας του 20 αιώνα θα έβρισκαν πραγματολογικό αντίκρισμα με τις εφευρέσεις της νανοτεχνολογίας ή του κλάδου της Τεχνητής Νοημοσύνης;

Σήμερα, εν έτη 2010, υποθέτουμε πολλά για το μέλλον- ποτέ άλλοτε δεν είχαμε τόση αδημονία για το αύριο. Εφόσον οι δομικές καινοφάνειες προοδευτικά συγχωνέυονται (όπως, πχ, θα συγχωνευτεί σύντομα η τηλεόραση με το Διαδίκτυο), οι νέες δομικές αναδύσεις πρόκειται να μας αφήσουν με το στόμα ανοιχτό, καθώς στο εξής η συνεργία τους θα μοιάζει με τη συνεργία παράταιρων φαρμάκων που στη λήψη τους καθίστανται πραγματικά απρόβλεπτα ως προς τις παρενέργειές τους. Βρισκόμαστε στο ευαίσθητο σημείο όπου μια ύστατη καινοφάνεια πρόκειται να καπελώσει ολόκληρη την αλληλουχία που προηγήθηκε και να αποβεί ως έπαλξη προς τα τεκταινόμενα που θα λάβουν μέρος σε μια άλλη βιωματική διάσταση. Με την ταχύτητα της καινοφάνειας να αυξάνεται ασυμπτωματικά, τις δομικές της αναμορφώσεις να συγκλίνουν διαρκώς σε νέες αυθυπερβατικές εφαρμογές, και την ελευθερία του ανθρώπινου είδους να αναβαθμίζεται σταθερά, εκείνο που αναμένουμε είναι μια ύστατη "έκρηξη" του καινοφανούς, ένα πολιτισμικό Big Bang που αντί να φέρει σε τέλος την ανθρώπινη βιωσιμότητα (όπως θα έκανε, αντιστρόφως, η έκρηξη μιας ατομικής βόμβας) πρόκειται να αποδειχτεί κοσμογονικό, η απαρχή μιας νέας ανθρωπότητας, το εναρκτήριο λάκτισμα του θεσπέσιου μετα-ουμανιστικού πεπρωμένου...

Είναι ζήτημα, όντως, μιας και μόνο Στιγμής, την οποία αναμένουμε εντός συντόμου. Όσο εξωφρενικό κι αν ακούγεται, όσο φαιδρό για τον κοινό ορθολογιστή που δεν έχει μυηθεί γνωσιολογικά επαρκώς  στην παράδοξη φύση της πραγματικότητας, θα πρέπει να ετοιμαζόμαστε, να θορυβηθούμε, να ανατριχιάσουμε σαν τη γάτα μπρος στο θέαμα μιας ευχάριστης φρίκης. Η γενεαλογία χιλιετηρίδων ανθρώπινης εξελισσιμότητας φτάνει στην αποπεράτωσή της τη στιγμή ακριβώς που η σωρευτική συμπύκνωση της καινοφάνειας θα εισβάλλει στον μικρόκοσμο της διάρκειας, βαθύτερα στη στιγμή, αμέσως, εδώ και τώρα- η Συντέλεια του ιστορικού γίγνεσθαι.

Αυτήν ακριβώς τη Στιγμή, κάποιοι σκεπτόμενοι απλοϊκά προσμένουν ως την επαλήθευση των εσχατολογικών προφητειών. Νομίζουν ότι η αποπεράτωση της ανθρώπινης εξέλιξης χωράει στα πλαίσια κάποιων ευαγγελικών βεβαιοτήτων ή στη φτωχή υποταγμένη συλλογική συνείδηση του ποιμνίου. Έχουν την αφελή εντύπωση ότι το πέρασμα από το σημείο Ωμέγα διανθίζεται από γονυκλισίες σε Βασιλιάδες και Πρίγκηπες, σωτηριολογικές αυθεντίες και μια Δεύτερη Παρουσία από ένα συννεφάκι στον ουρανό. Ότι δήθεν από εκεί και ύστερα θα ζούμε στη Νέα Ιερουσαλήμ (και πάλι με τύραννο έναν Θεό που κάποτε έπλασαν οι κηνυγημένες φυλές του Ισραήλ)...

Ένας απαράδεκτος αναχρονισμός που δε συγκρίνεται με τη σκοπιά που το κρίσιμο πλήθος της νέας εποχής τώρα σιγά-σιγά ενστερνίζεται: Το γεγονός ότι η Συντέλεια ενέχει την ειρωνική, αναιρετική αναστροφή των όσων προηγήθηκαν' το γεγονός ότι οι προφητείες θα επαληθευθούν δια της διάψευσης τους, θα επικυρωθούν δια της ακύρωσης  τους και ότι το είδος ανθρώπου που μέλλει να επιβιώσει στη νέα εποχή που χαράζει δεν θα είναι ο άνθρωπος που πρόσκειται είτε ιστορικογραφικά στο παρελθόν είτε προφητικά στο μέλλον, αλλά ο άνθρωπος που βιώνει σε όλο της το απρόσμενο εύρος και βάθος τη Στιγμή. Ο άνθρωπος που αποθεώνεται από τα γεμάτα καλλιέπεια έργα του. Ο άνθρωπος που καλωσορίζει τις μετα-ουμανιστικές δυνατότητες και που, επομένως, καλωσορίζεται από τη νέα διάσταση δυνατοτήτων με την ευμένεια που θα αναλογούσε για άλλο ένα εξελικτικό άλμα της Φύσης. 

Αν αυτό είναι το μέγιστο έγκλημα, όπως σύντομα κάποιοι προκατειλημμένοι θα μας εξαγγείλλουν, τότε και όλα τα προηγούμενα εξελικτικά άλματα είναι εγκλήματα:

η κατάκτηση της γλώσσας, του αυτο-αναστοχασμού, η ανακάλυψη της αλφαβήτου, του τροχού, η φαρμακοποιϊα, ο τυπογράφος, ο ηλεκτρομαγνητισμός, η ψύξη, η αεροπλοϊα, ο υπολογιστής, το Διαδίκτυο...

Τι θα περίμενε κανείς απ' όσους ανασφαλείς έχουν δια θρησκευτικών διδαχών γαλουχηθεί στο να μισούν τη Φύση και όλα όσα η εξελικτική της ρευστότητα αναπαράγει;