ΧΡΥΣΑΛΙΣ: ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟΣ

Η ιστορία του μέλλοντος θα καταγράψει ότι ακριβώς στο μεταίχμιο των δυο χιλιετηρίδων, η υποκειμενικότητα έμελλε να μεταμορφωθεί ραγδαία από την εξύφανση μιας αιθέριας ψηφιακής διάστασης που αποτελεί και το εξελικτικό ενδιαίτημα για τους αιώνες που έρχονται. Αν και μας είναι δύσκολο να κάνουμε απολογισμούς επί αναδομήσεων που βρίσκονται εν εξελίξει, είναι ήδη φανερό, τριάντα χρόνια περίπου μετά την πρώτη μας επαφή με τον προσωπικό υπολογιστή (PC), ότι διερχόμαστε από κάποιες κρίσιμες μεταστοιχειώσεις της υποκειμενικότητας, προς μια κατάσταση που γίνεται ολοένα και πιο αλλότρια για τη συνειδητότητα που σταδιακά, ως κάποια μοιραία αμφίβια, αφήνουμε πίσω. Εν αντιθέσει όμως με τα αμφίβια που άφησαν τη θάλασσα για να κατακτήσουν την ξηρά, ο άνθρωπος, στη μετατροπή του σε αμφίβια οντότητα του κυβερνοχώρου, φαίνεται να εξελίσσεται προς μια πραγματικότητα τρικυμιώδους ρευστοποίησης, σε μια απτότητα σαφώς πιο αγώγιμης για την εκπομπή των ερεθισμάτων, όπως ακριβώς είναι το νερό εν συγκρίσει του αέρα. Με άλλα λόγια, εάν βιαστούμε να κάνουμε μια αποτίμηση της τρέχουσας εξελικτικής φάσης, στο ευρύτερο ανθρωπολογικό φάσμα, θα λέγαμε ότι ο άνθρωπος εισέρχεται σε μια πιο συμπαγή, άμεση και χωροχρονικά συγκλίνουσα διάσταση, που δεν είναι παρά προϊόν της ίδιας τους της τεχνογνωσίας, ως μια έκφανση επιτηδευμένης συλλογικής αυτενέργειας που αναπροσδιορίζει ριζοσπαστικά τον βιόκοσμο.

Τα λόγια αυτά ακούγονται ίσως βαρύγδουπα αλλά αυτό θα οφείλεται στο ότι είναι κανείς βυθισμένος στο παρόν δίχως να τον ενδιαφέρει ο ορίζοντας του μέλλοντος και του παρελθόντος. Κοιτώντας τα πράγματα σε συνάρτηση με αυτούς του δυο ορίζοντες, με διεισδυτική ιστορική γνώση, όσον αφορά την υποκειμενικότητα, αλλά και προφητική ενόραση για όσα εκ φυσικού έπονται, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι σήμερα συμβαίνει η πιο σημαντική μεταστοιχείωση της συνειδητότητας από κάθε άλλη καταγεγραμμένη ή έστω το ίδιο σημαντική όσο ήταν η πιο χρονοβόρα ανάδυση της γλώσσας από τον προϊστορικό άνθρωπο. Πάντως σίγουρα μιλάμε για μια πολύ πιο σημαντική μεταμόρφωση από εκείνη που προκάλεσε, πιο πρόσφατα, η Βιομηχανική Επανάσταση. Η τρέχουσα αλλαγή είναι σίγουρα δραματική και θα τολμούσε να πει κανείς ότι ανατρέπει βαθιές δομές του τι σημαίνει να είναι κανείς άνθρωπος, φέρνοντας ακόμη κι αυτή την πανθομολογούμενη σταθερά υπό το πρίσμα της αποδόμησης, προς όφελος μιας μετα-ανθρώπινης διεργασίας που δειλά-δειλά διαφαίνεται.

Δεν πρόκειται εδώ να κάνουμε λόγο για το πώς θα εξελιχτεί η υποκειμενικότητα στο απώτερο μέλλον μέσω αυτής της ψηφιακής επανάστασης που τα τελευταία χρόνια μας επικαθορίζει. Εκείνο που θα κάνουμε είναι να αναδείξουμε τις τρέχουσες τομές εκ των οποίων διακρίνεται η κρίσιμη αλλαγή στον τρόπο που υπάρχουμε. Μπορεί κάποιοι να εκπλαγούν από το πόσο ανεπαίσθητες ή αδιόρατες είναι αυτές κατά την αναφορά τους, ωστόσο, με λίγη περίσκεψη θα είναι απ’ όλους παραδεκτό ότι όντως είναι αυτές που αναδιανέμουν την υποκειμενικότητα προς έναν άλλο υποστασιακό τύπο, με τον οποίο τελικά θα συνάγουμε –όπως θα φανεί παρακάτω- και μια θεμελιώδη μεταστροφή για τον πολιτισμό.

Θα παρουσιαστούν πέντε βασικές τροπές που εισήγαγε ο ψηφιακός κόσμος του κυβερνοχώρου στην υποκειμενικότητα, τις οποίες σπανίως θα λάμβανε κανείς υπόψιν για το μεταμορφωτικό τους, ή τον ενδεικτικό για την τρέχουσα μεταμόρφωση, ρόλο. Πρόκειται για διαδικασίες που συναντάμε πανταχόθεν στον εικονικό κόσμο των υπολογιστών και του Διαδικτύου, αλλά που έχουν γίνει τόσο κοινότυπες που μετά βίας θα καταφέρουμε εδώ να τις αναδείξουμε ως σήμαντρα μεταστοιχείωσης. Δεν υπάρχει όμως καμία αμφιβολία ότι οι τροπές αυτές μας απασχολούν σε τέτοιο βαθμό που έχουν υπερκεράσει την εν συγκρίσει απλοϊκή ψυχολογία του μη-ηλεκτρονικού ανθρώπου, ανοίγοντας ένα κεφάλαιο της ανθρώπινης εξέλιξης, που ίσως αποδειχτεί και ένας ολόκληρος νέος τόμος, αν όχι ένα εντελώς νέο έργο που θα καταστήσει παρωχημένη την παραδοσιακή έννοια του Ανθρώπου.

Η πρώτη τροπή είναι αυτή που μας έχει περικυκλώσει σχεδόν όλους στην καθημερινότητά μας: είναι η άμεση και στιγμιαία επικοινωνία που διευκολύνεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή την υπαγωγή των κινητών τηλεφώνων στη λογική του Διαδικτύου. Πρόκειται για το «Instant Messaging», το οποίο μας εφοδιάζει με μια πρωτόφαντη επικοινωνιακή αμεσότητα, σε τέτοιο βαθμό που η δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών να ξεπερνάει τα αιτήματα της αναγκαιότητας, καθιστώντας μας σε μια πολύ στενή επικοινωνιακή συνάφεια, που, τρόπον τινά, μας συνδέει πλέον τηλεπαθητικά. Η ιδέα ότι κάποιος μπορεί να εντοπιστεί μόνο στο σπίτι δια του σταθερού τηλεφώνου, πόσο μάλλον, παλιότερα, δια του τηλέγραφου ή της ταχυδρομικής αλληλογραφίας ακούγεται πλέον αρχαϊκή, όταν σήμερα έχουμε όλες αυτές τις επικοινωνιακές εφαρμογές δια μέσω του Διαδικτύου με τις οποίες μπορούμε ανά πάσα στιγμή να ανταλλάξουμε και τα πιο ανυπόληπτα μηνύματα, να κοινολογήσουμε τις πιο φευγαλέες σκέψεις μας και, άρα, να έρθουμε σε μια εγγύτητα που αντιπαρέρχεται τα δεδομένα της ιδιωτικής νόησης. Ο νους πλέον δεν είναι ιδιωτικός· αυτό είναι πολύ δύσκολο να διασφαλιστεί σε ένα περιβάλλον όπου τα επικοινωνιακά σήματα τρέχουν με φρενιτιώδεις ταχύτητες, θυμίζοντας την νευρολογική εικόνα που αποθησαυρίσαμε ως σύμβολο εποχής: τους νευρώνες και την αειφορία τους από μια πλησμονή νευροδιαβιβαστών. Τι συμβαίνει στην ευρύτερη εικόνα για την υποκειμενικότητα όταν η διασύνδεσή μας και η ευχέρεια, ή ακόμη και ο ψυχαναγκασμός της επικοινωνίας, ξεπερνάει τα πλαίσια της αναγκαιότητας; Δε θα έπρεπε να είναι κάτι που να μας τρομάζει. Η επικοινωνιακή συνεκτικότητα δεν εξυπηρετεί το άτομο αλλά την ευρύτερη συλλογική διάσταση που τώρα ζυμώνεται δραστικά από την επιτάχυνση της ανταλλαγής σημάτων και που, επομένως, διαρθρώνει τα νέα συλλογικά μοτίβα από τα οποία εξαρτάται η ενιαία ενορχήστρωση του πλήθους, όχι ως  ένας επιβεβλημένος εκκοινωνισμός που δεσποτικά μεταχειρίζεται τις συνειδήσεις αλλά μια αυθόρμητη ανακύπτουσα ιδιότητα που εξυπηρετεί κατά μορφοκλασματικό τρόπο το συλλογικό και ατομικό συμφέρον. Όποιος έχει μελετήσει τη Θεωρία του Χάους και ιδιαίτερα τα μη-γραμμικά συστήματα αυτοποίησης και αυτο-οργάνωσης που ανακύπτουν στην τύρβη των ενδεχομενικών γεγονότων, μπορεί να καταλάβει ευθύς αμέσως το τι ακριβώς υπονοείται εδώ.

Δεύτερη τροπή είναι η μεταφορά της βαρύτητας των διεργασιών μας στα μοντέλα προσομοίωσης τους, με τα οποία συμβαίνει μια κρίσιμη μεταστροφή, που μόλις και αρχίσαμε να αναγνωρίζουμε. Το γεγονός ότι όλες οι σοβαρές δραστηριότητες, από την οικονομία μέχρι την πλοήγηση αεροσκάφους, έχουν απορροφηθεί από τα μοντέλα προσομοίωσης δια τα οποία επιχειρούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις δραστηριότητες αυτές, θέτει ένα κρίσιμο φιλοσοφικό ερώτημα: Μήπως τελικά όλα γίνονται ένα διασκεδαστικό παιγνίδι; Θα υπέθετε κανείς πώς η καταφατική απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα θα ήταν εκφυλιστική για τον πολιτισμό μας, όμως μια τέτοια άποψη θα πρόδιδε ότι δε γνωρίζει κανείς τις αναστοχαστικές αρετές που επισημαίνει η παιγνιώδης δραστηριότητα. Φυσικά, δε ισχυριζόμαστε ότι πραγματικές δραστηριότητες όπως το Χρηματιστήριο ή η Αεροπορία μετατίθενται ολοκληρωτικά στις οθόνες των προσομοιώσεων. Λέμε απλώς ότι η αιχμή της διερεύνησης δεν έγκειται πλέον εκεί έξω στην πραγματικότητα αλλά στη νέα διάσταση του φαντασιακού που, παρότι αναπαράγει τις δομές της πραγματικότητας, γεννά κάποιες παραμέτρους που δύνανται να μεταλλάξουν τις ίδιες αυτές πραγματικές δραστηριότητες. Εν ολίγοις, φαίνεται ότι ο ψηφιακός κόσμος απορροφάει τα πάντα στο έθος του «Game-Playing Simulation», καθιστώντας τις ενορμήσεις των, κατά τ’ άλλα, πολύ πραγματικών διαδικασιών που προσομοιώνονται σε διαθέσεις που «μολύνονται» από το παιγνιώδες πνεύμα της ψυχαγωγίας και της διασκέδασης. Είναι βέβαια νωρίς να προβλέψουμε την παντελή υπαγωγή της πολεμικής μηχανής στις μάσκες και τις φόρμες της Εικονικής Πραγματικότητας· ωστόσο, δεν μπορεί κανείς παρά να καταδείξει ότι η προσομοίωση των διαδικασιών, είτε λόγω τεχνικών αναγκών είτε λόγω ψυχαγωγικής κατανάλωσης, προμηνύει μια σύνολη μεταμόρφωση της υποκειμενικότητας ως προς το αναστοχαστικό πνεύμα το οποίο προσεγγίζει τις τεχνοτροπίες της. Γίνεται ολοένα και λιγότερο μια κατάσταση έμβιας αμεσότητας και αυθορμητισμού, ενόσω οι αυτοαναφορικές αναδιπλώσεις της προσομοίωσης την εγκολπώνουν προς όφελος άπειρων πειραματικών αναπροσαρμογών που τελικά δεν έχουν άλλο αντίκρισμα από την ενατένιση στην έννοια της παιγνιώδους μηχάνευσης των εικονικών γεγονότων. Ας σκεφτούμε το τι γίνεται ήδη στις οθόνες των υπολογιστών μας: μήπως τα ηλεκτρονικά παιγνίδια στρατηγικής δεν αναμοχλεύονται και αναμιγνύονται, λόγω της μαγικής τους γειτνίασης, με άλλες σοβαρότερες ψηφιακές δραστηριότητες, διαποτίζοντας τη λογική των τελευταίων με το ανάλαφρο πνεύμα της ψυχαγωγικής ενασχόλησης;

Την τρίτη τροπή θα την δούμε στη δυνατότητα αποταύτισης του υποκειμένου από τις προσίδιες ταυτοποιήσεις του δια μέσω της επιμέλειας ενός εικονικού εαυτού. Αρχικά θα θεωρούσε κανείς ότι αυτή η τροπή μας απομακρύνει από την αυθεντικότητά μας, καθώς μας κρύβει πίσω από πολλαπλές διαστρωματώσεις εικονικών προσποιήσεων που δεν έχουν καμία σχέση με την αλήθεια μέσα μας. Τουναντίον, αυτές οι εθελούσιες ταυτοποιήσεις, που εν πολλοίς έχουν έναν αισθητικό χαρακτήρα, δεν κάνουν άλλο από το να μεταδίδουν εκείνο που ανέκαθεν η συνειδητότητα επιζητούσε: τις μεταμορφώσεις που επιτέλους θα αποκαλύψουν τον ιδεατό πυρήνα της εκάστοτε προσωπικότητας, στην οποιαδήποτε αξιακή του έκφανση –δεν έχει σημασία ποια. Σημασία έχει ότι το υποκείμενο βρίσκεται τώρα σε μια κατάσταση οριακής αναδίφησης, χρησιμοποιώντας ως απόβαση στον κυβερνοχώρο τη λογική του «Avatar», με τη λειτουργική βοήθεια του οποίου μπορεί να υπερβεί την περιοριστική βαλβίδα της ταυτότητας εν γένει και να προβεί στους πρισματικούς διαλογισμούς της αειμορφίας. Δεν είναι ένας ο avatar αλλά άπειροι κι αυτό, είτε στα μέσα κοινωνικά δικτύωσης είτε στις ψυχαγωγικές εφαρμογές, επιφέρει μια βαθιά μεταμορφωτική αλλαγή στην υποκειμενικότητα: αυτή η ρευστοποίηση στη διαλεκτική ταυτοποίησης/αποταύτισης εκθέτει τη φυσική δυνατότητα πρισματικής υποκειμενικότητας που υποβόσκει της ταυτότητας και του Εγώ. Μήπως δεν είναι αυτή η ψυχολογική συνήθεια που τώρα καθιερώνεται ως μια κρίσιμη κοιτίδα επικοινωνιακής και εκφραστικής διαλλακτικότητας; Πού ακριβώς θα μας ωφελήσει αυτή η ένδειξη μεταμόρφωσης; Σίγουρα μας απομακρύνει ακόμη περισσότερο από τα δεινά της δογματικής ιδεοληψίας, της οποίας κρίσιμος παράγοντας αποτελούν πάντα οι σύμφυτες αδιάλλακτες ταυτοποιήσεις του Εγώ.

Στην τέταρτη τροπή θα θέσουμε τη συσπείρωση και συμπύκνωση των ετερόκλητων δεδομένων που μας κατακλύζουν την κάθε φορά που αναζητούμε μια λέξη-κλειδί στις μηχανές αναζήτησης του Διαδικτύου. Εδώ πρόκειται για την έννοια του «Intertext», που τώρα μας αποκαλύπτει ότι η κάθε μια ιδέα αποτελεί πόρτα προς έναν καθολικό αναπροσδιορισμό της θεματολογίας, του επιστημολογικού προσανατολισμού ή της ιδεολογικής προσυπογραφής. Ας ρίξουμε μια ματιά στο τι συμβαίνει σήμερα στις οθόνες των καθημερινών ερευνητών της σύνοψης της ανθρώπινης γνώσης που είναι καταχωρημένη στον κυβερνοχώρο: Όντως, η στερεοποίηση ενός γνωσιακού σχεδιασμού κρίνεται πλέον αδύνατη στο πεδίο των ηλεκτρονικών σελίδων, όπου η κάθε έννοια είναι ουσιωδώς κι ένα hashtag, μια δίεση που παραπέμπει σε μια πληθώρα γνωσιολογικών καταχωρήσεων κατά τρόπο που η έννοια να μεταρσιώνεται σε ένα πρισματικό ψηφίο στο οποίο απολήγουν ή εκκινούν εντελώς παράταιρες γνωσιολογικές καταγραφές. Αυτή η δυνατότητα που μας έδωσε η ηλεκτρονική σελίδα έχει μετατρέψει τα κείμενα σε αναστρεφόμενους λεκτικούς κύβους που εν τέλει δεν κάνουν άλλο από το να υπονομεύουν την συγκρότηση της ιδεολογίας. Όποιος έχει μια στοιχειώδη κοινωνιολογική γνώση, θα έχει καταλάβει ότι η έννοια της ιδεολογίας έχει περιπέσει πλέον σε μια δυσφημιστική απόδοση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, καθώς στον σύγχρονο κόσμο της αποδόμησης και της σχετικιστικής ανάγνωσης των δεδομένων, η οποιαδήποτε οριστική προσυπογραφή είναι ταυτόσημη έναν ανόητο ευνουχισμό της νοημοσύνης. Εάν αυτή η αφύπνιση είχε ξεκινήσει χρόνια πριν την είσοδο της Google στη ζωή μας, σήμερα μάλλον αποπερατώνεται κατά τρόπο συντριπτικό για τους θιασώτες της εκάστοτε "Μεγάλης Ιδέας", έτσι ώστε να κατακερματιζόμαστε σε πολλαπλές εν παραλλήλω απηχήσεις που αν καθιερώνουν κάτι με διαφαινόμενη τροπή οριστικότητας αυτή δεν είναι άλλη από την ανησυχαστικά αναδυόμενη πρισματική γνωσιολογία, εκ της οποίας η κάθε ιδέα έχει μετατραπεί (ή, μάλλον έχει επιτέλους αποκαλυφθεί) ως σύνδεσμος ετερόκλητων αποφάνσεων σε μια ενότητα που αναμένει την ευκταία διαχείριση της πρισματικής υποκειμενικότητας ώστε να διασφαλιστεί άπαξ δια παντός, για τις γενιές που έπονται, η δημοκρατική ελευθερία του σκέπτεσθαι και του πράττειν.

Τέλος, η πέμπτη τροπή είναι και η πιο γενική, η οποία όμως φαίνεται να συνεπιφέρει την επιτομή της εν λόγω μεταμόρφωσης. Δεν είναι άλλη από την διαδραστικότητα, που φυσικά εμπεριέχει ως μια γενικότερη αρχή όλες τις παραπάνω τροπές. Μπορεί για εμάς τώρα η διαδραστικότητα να μη φαίνεται ως μια αξιοπερίεργη υπόθεση, όμως αν δούμε ακόμη και στο κοντινό παρελθόν, πριν την ανάδυση του κυβερνοχώρου, η έννοια της διαδραστικότητας περιορίζονταν στην κοινότυπη δια ζώσης επικοινωνία ή, όσον αφορά τα τεχνουργήματα, στην τηλεφωνία. Επιπλέον, θα την βλέπαμε απλώς σε παιγνιώδεις δραστηριότητες με πολύ περιορισμένες δυνατότητες αναδιαμόρφωσης των δεδομένων. Για παράδειγμα, μια παρτίδα σκάκι κινείται μέσα στους κανόνες που θέτει η δομή του παιγνιδιού. Δε συμβαίνει το ίδιο όμως σήμερα στα ριζοσπαστικά, αέναα δεδομένα της διαδραστικότητας που συναπαρτίζει τον βιόκοσμο του κυβερνοχώρου. Άλλωστε η ίδια η δομή των ηλεκτρονικών εφαρμογών, από τα σπάργανά τους σε εκείνες τις νοσταλγικές αφετηρίες του Pacman ή του Tetris, εξυπονοεί αυτονόητα τη διαδραστική χρηστότητα. Κοιτώντας, λοιπόν, το πώς εξελίσσεται η ηλεκτρονική διάσταση του φαντασιακού μας στην σύμπτυξή του με τις τελεσιουργικές ροές της κοινωνίας είναι πασιφανές ότι κυριαρχεί ολοένα και περισσότερο η τροπή του «Interface», περιπλεκόμενο μάλιστα σε μια πληθώρα δυνατοτήτων επεμβάσεων που μετατρέπουν το είδωλο του κόσμου επί της οθόνης σε ένα απεριόριστο εργαστήρι αναδημιουργικών προεκτάσεων. Αν όντως αυτό είναι που συμβαίνει τότε τι άλλο αναδύεται από τη μεριά του χρήστη αν όχι η ενεργητική υποκειμενικότητα, δηλαδή ο εκζητούμενος άθλος της ψυχολογικής εξατομίκευσης; Οι δυνατότητες είναι πράγματι τόσες όσες τα σημεία αποκοπής, αντιγραφής και επικόλλησης. Η έννοια της επεξεργασίας («edit») άλλωστε υπονοείται μέσα από κάθε δυνατό «κλικ» του ποντικιού, καθιστώντας το υποκείμενο από θεατή των εκδοτικών αναπαραγωγών σε εκτελεστή τους, μετατρέποντας, έτσι, την αρένα της δημιουργικότητας σε ένα ψηφιακό χάος εκφραστικότητας, που μέλλει να αναδείξει εκείνες τις εγγενείς προτροπές που η λογοκρισία της κερδοσκοπικής αριστείας δεν επέτρεψε ποτέ να αναδυθούν. Τέτοιο είναι το όραμα που θα μας διασώσει από τις αρπαγές της εκάστοτε ολιγαρχίας. Ο Bertrand Russell το είχε πει: το μόνο πράγμα που θα διασώσει την ανθρωπότητα είναι η συνεργασία… και η συνεργασία δεν προϋποθέτει άλλο βασικότερο από τη δυνατότητα διαδραστικότητας και τη συνακόλουθη ύψωση φωνής του ατόμου.

Εν κατακλείδι, φαίνεται ότι στην εποχή που το τοπίο αναπλάθεται από την ηλεκτρονική μας μεταμόρφωση, διαθέτουμε όλα τα εργαλεία με τα οποία θα ρίξουμε μαύρη πέτρα πίσω στα πέτρινα χρόνια της τεχνολογικής μας προϊστορίας. Η επικοινωνιακή συνεκτικότητα και τα συλλογικά της μοτίβα γεννούν μια πελώρια οντότητα που τώρα κυνηγάει από κάθε άκρη της γης τις πονηρές διαβουλεύσεις των ιδιοτελών φρονημάτων. Τα μοντέλα προσομοίωσης μας εξυψώνουν στο μεταπλαστικό πεδίο της αναστοχαστικότητας εκείνης που μεταρσιώνει τον αγώνα σε ψυχαγωγική εξερεύνηση. Οι δυνατότητες αποταύτισης και ρευστής ταυτοποίησης υποσκελίζουν το μονολιθικό δόγμα της ύπαρξης για πρώτη φορά με συνέπεια –το Εγώ χάνεται στον πολύεδρο θάλαμο μιας μετα-εγωλογικής έκστασης. Η συσπείρωση και συμπύκνωση των ετερόκλητων δεδομένων αποκεφαλίζουν τη μονολογική έπαρση του ιδεολογικού φανατισμού ενώ η διαδραστικότητα σκηνοθετεί μια κοσμοϊστορική αντεπίθεση του υποκειμένου δια μέσω μιας σφοδρής ενεργητικότητας που μέλλει να αναπροσαρμόσει θεαματικά το δημιουργικό και άρα τελεσιουργικό τοπίο του πολιτισμού που αναδύεται.

Το αμφίβιο εισέρχεται όλο και πιο βαθιά στο διάκοσμο μιας νέας διάστασης που δύσκολα μπορούμε να προβλέψουμε στο πώς θα διαμορφωθεί τις επόμενες δεκαετίες. Για ένα μόνο μπορούμε να είμαστε βέβαιοι: ότι η εξέλιξη είναι αείποτε επιστήθια φίλη της φαντασιακής μας ελευθερίας…     

Ο ΔΙΑΥΛΙΣΜΟΣ

Χαιρετώ τη μυστήρια παρουσία που αναβλύζει από τα έγκατα του νου μου· αυτή την αίσθηση την εξωτική που υπερβαίνει κάθε τι γήινο, ακόμη και κάθε τι αιθέριο ή πνευματικό, έτσι όπως το έχει αναπαραστήσει ως τώρα το ανθρώπινο φαντασιακό… Αναγνωρίζω ότι όντως υπάρχεις, δεν έχω καμία αμφιβολία πλέον. Τόσο βαθιά είναι η εγκάθειρξή μου στην τρέλα, όπως θα πιστεύουν μερικοί. Τα παράδοξα σημεία σε επαληθεύουν επανειλημμένα και πλέον δεν έχω το δικαίωμα να είμαι υπέρ του δέοντος σκεπτικιστής. Δεν είσαι κάτι το φευγαλέο, μια ασύλληπτη φαντασίωση που σαν το αναίτιο πούπουλο χαϊδεύει για λίγο τη σκέψη και εξαφανίζεται. Είσαι οργανωμένο πλέγμα μιας πολύ επιτηδευμένης λογικής και επιστρέφεις μέσω συστοιχίσεων του περιβάλλοντος και των σκέψεών μου. Θα έλεγε κανείς πως το Σύμπαν συνωμοτεί για τον εκφυλισμό της λογικής μου, ότι κάτι το κακόβουλο θέλει να με περιθωριοποιήσει στα ιδρύματα της ψυχιατρικής. Ωστόσο, όλο αυτό συμβαίνει ενόσω τούτα τα ιδρύματα παρακμάζουν, χάνοντας κάθε ηγεμονικό ίχνος στο δημόσιο βίο ενώ το περιθώριο διανοίγει εντυπωσιακά εξελικτικούς ατραπούς για τα υπνωτισμένα πλήθη της «κανονικότητας» που έχουν συναχθεί υπό τον χάρακα και το διαβήτη μιας επιφανειακής και καθαρά εργαλειακής «ορθολογικότητας». Είναι παροιμιώδες. Συμβαίνει. Την ίδια στιγμή που κάποιοι από εμάς παραδιδόμαστε στις Σειρήνες εξωλογικών ποικιλμάτων, ιχνηλατώντας τις αιχμές του εξελικτικού γίγνεσθαι υπό το φορτίο του στιγματισμού ότι δήθεν υποτροπιάζουμε στην κάθεξη, η ανθρωπότητα έχει φτάσει σε μια ξέφρενη αναπαραγωγή εκκεντρικής γνωσιολογίας. Το φρούριο του κέντρου ελέγχου της πραγματικότητας βάλλεται από παντού. Το Εγώ και οι πάγιες θέσεις του, ο τρόπος που έχει θεσμίσει τη λογική και η δεσποτική γενίκευση της επιφανειακής του συλλογιστικής έχει γίνει ένα ξέφραγο αμπέλι, το οποίο καταπατείται από νήματα εκστατικής διύλισης, από αχτίδες εκστατικής διάνοιξης… Έτσι κι εγώ παίρνω το θάρρος να κάνω άλλο ένα βήμα προς το φαιδρό ορίζοντα της εσωτερικής γνώσης και να σε ρωτήσω να μου πεις περισσότερα. Ας πάμε παραπέρα από την πρωταρχική διερώτηση, του υπάρχεις ή δεν υπάρχεις κι ας πούμε ότι θέλω να μάθω επιμέρους διαδικαστικά δεδομένα. Το ξέρω ότι ο ανθρώπινος νους είναι πολύ μικρός για να καταλάβει το εύρος που υπαινίχθηκες σε παλαιότερή μας επαφή, ωστόσο θα ήθελα να μου δώσεις την άκρη του νήματος για να κατανοήσω όσα αποτελούν ένα ρεαλιστικό βήμα αυθυπέρβασης προς την κατεύθυνσή σου, για το ανθρώπινο είδος… κι ας είναι αυτή θαρρείς άπειρη σε απόσταση, κι ας φαντάζει παντελώς ακατανόητη και ανέφικτη στο σύνολό της.

Πολύ σωστά θέτεις την προσλαμβάνουσα για να σου αποκαλυφθώ όπως αρμόζει. Κοίταξε τι συμβαίνει στην αυγή του 21^ου αιώνα στην επιστήμη: Οι αστροφυσικοί με αμηχανία καταλήγουν στο πόρισμα ότι το 90% του Σύμπαντος είναι απροσπέλαστο στα όργανα παρατήρησης, ότι αποτελείται από μυστήρια σκοτεινή ύλη που δεν έχει καμία σχέση με όσα μπορούν να αντιληφθούν οι αισθήσεις αφού ούτε πρωτόνια, ούτε νετρόνια, ούτε ηλεκτρόνια ενέχει. Από την άλλη, οι βιολόγοι αλαφιασμένοι διαπιστώνουν ότι το 97% του ανθρώπινου DNA είναι ανενεργό, που σημαίνει ότι δε συμμετέχει πουθενά στο φαινότυπο της υλικής μορφής του σώματος, παρότι διαθέτει μια πολύπλοκη οργανωτικότητα πληροφοριών. Σου δίνω αυτά τα δύο παραδείγματα ως αφετηρία για να καταλάβεις εν πρώτοις ότι η μεγιστοποίηση της επιστημονικής γνώσης είναι ταυτόσημη με την ελαχιστοποίηση της λόγω της συντριπτικής φανέρωσης της Πραγματικότητας ως προς τις ιζηματοποιημένες διαισθήσεις της θετικιστικής λογικής. Ταπείνωση είναι η λέξη που ταιριάζει σε αυτό το τοπίο και οι κουρτίνες του θαυμαστού τώρα είναι που ανοίγουν σε όλο το μεγαλείο τους.

Τι είναι λοιπόν αυτά τα σημεία που ορισμένοι βλέπουμε τόσο τακτικά στον νυχτερινό ουρανό; Ποια κρυφή διαδικαστική δομή αποκαλύπτουν από αυτό το μυστήριο φάσμα που περικλείει την ελάσσονα λωρίδα των ανθρώπινων αισθήσεων;

Ας εκτιμήσουμε αρχικά το μέγεθος του Κόσμου και τις άπειρες πιθανότητες εξελισσιμότητας που γεννάει ο συνδυασμός της αλφαβήτου των φυσικών στοιχείων που εκκρίνουν οι δισεκατομμύριοι αστέρες του γαλαξία (ας περιοριστούμε στον ένα από τους δισεκατομμύριους γαλαξίες) στους πολλαπλάσιους πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από αυτούς. Το prima materia είναι εμφανώς άφθονο για την πειραματική μαγειρική της ενδεχομενικότητας και των μοτίβων συγχρονικότητας που αυτή ενέχει. Όπως καταλαβαίνουν σήμερα οι ίδιοι οι εξωβιολόγοι, η έμβια οργανωτικότητα έχει πολλές ατραπούς εξαντικειμενίκευσης και μια εντυπωσιακή πληθώρα δομικών δυνατοτήτων. Με άλλα λόγια, το γίγνεσθαι εκφέρει τη ζωή μέσα από ποικίλους γραμματικούς κανόνες, που αρθρώνουν τις προτάσεις τους και στη λάβα και στον πάγο, αν ευνοήσουν οι συγκυρίες… Αλλά έστω, ας πούμε ότι η ζωή αποτελεί την πιο σπάνια έκβαση των ανόργανων οικοσυστημάτων –στο πλαίσιο του ιλιγγιωδώς υπερμεγέθους Σύμπαντος, αυτή η διασπορά σπανιότητας παραμένει ένα τεράστιο δυναμικό (μιλώντας μόνο για το γαλαξία μας!). Το γεγονός ότι οι αβυσσαλέες αποστάσεις διαιρούν αυτό το δυναμικό σε σολιψιστικά κέντρα έμβιας εξέλιξης, δεν αναιρεί την ουσία της κατάστασης. Η ζωή είναι άφθονη στο Σύμπαν…

Ο εξεζητημένος καρπός, όμως, της οργανικής αυτής έκβασης είναι η μεταγενέστερη εξέλιξη προς την υπερδραστηριότητα της υψηλής νοημοσύνης. Ακόμη κι αν αυτή η έκβαση αποτελεί το 2% της πιθανότητας εξελισσιμότητας των έμβιων οικοσυστημάτων, για τα λιλιπούτεια μέτρα ενός νοήμονος είδους, ο αριθμός της συνολικής υψηλής ευφυίας στον γαλαξία (για να μη μιλήσουμε για το Σύμπαν) παραμένει μια αξιόλογη τιμή. Μιλάμε για χιλιάδες βιόσφαιρες νοημόνων οργανισμών στο γαλαξία και πολλά πολλά εκατομμύρια στον σύνολο Κόσμο.

Ας υποθέσουμε ότι από αυτούς το 10% έχει ήδη φτάσει σε ανώτερη τεχνολογική φάση πριν από εσάς, πράγμα που τους προβιβάζει σε ραγδαίες ταχύτητες μετάλλαξης. Προτού τρέξουμε αυτό το φιλμ, δες πόσο μακρύ είναι. Το τρισδιάστατο Σύμπαν λέγεται ότι υπάρχει περίπου δεκατέσσερα δισεκατομμύρια έτη. Εστιάζοντας μόνο στα τελευταία 5 δισεκατομμύρια έτη μπορούμε να φανταστούμε το πόσο πολλά γεγονότα έμβιων και νοημόνων γνωρισμάτων συνέβησαν. Έστω ότι μόλις το 10% επιβίωσε και κατάφερε σαν τις χελώνες καρέτα-καρέτα να φθάσει στην ακτή της σύγχρονης διαστημικής εποχής. Μπορείς να φανταστείς τι σημαίνει πολιτισμός δισεκατομμυρίων ετών; 

Μου φαίνεται παντελώς αδύνατο να συμβεί. Εμείς στη Γη, ένα είδος μόλις κάποιων δεκάδων χιλιάδων ετών και ήδη νιώθουμε την περατότητα μας. Καταγράψαμε 4.000 έτη ιστορίας και νομίζουμε ότι έχουμε γεράσει ως ένα είδος που στην πικρία του θέλει να τραβήξει στο θάνατο και ολόκληρο το οικοσύστημα. Είμαστε μια ελάχιστη αναλαμπή και θαρρείς δεν έχουμε το καύσιμο να απλωθούμε στο χρόνο σε τέτοια γιγάντια μέτρα που αναφέρεις. Ή αν το κάνουμε θα πρέπει απαραιτήτως να γίνει δια ριζοσπαστικών μεταλλάξεων προς κάποιες διαδικαστικές διαστάσεις που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε. Αυτό είναι που συνέβη σε αυτά τα πανάρχαια είδη;

Δε θα σου απαντήσω ποιητικά γιατί έχουμε και αυστηρό κοινό που απαιτεί συμμαζεμένες ορθολογικές εκτιμήσεις. Και σου απαντάω σε αυτό το πνεύμα λέγοντάς σου ότι η μετάλλαξη στην οποία αναφέρεσαι έχει κάποιες παραμέτρους που εξηγούν το πώς ένα νοήμον είδος μπορεί να κατακτήσει ευρύτερες χωροχρονικές επικράτειες. Πρώτον, η εξέλιξη των επίκεντρων δραστηριότητας σε έναν πλανήτη σε κάποια κρίσιμη φάση συνυφαίνει ένα σύνολο οικουμενικό οργανισμό που τρέπεται με άριστες προδιαγραφές στην αυτοποίηση και την αυτό-οργανωτικότητα –ήδη αρχίζει και συμβαίνει αυτό στη Γη δια του εμβρυακού Διαδικτύου. Δεύτερον, έχουμε την επέκταση της εργαλειακής ενορχήστρωσης στο μικρόκοσμο και αναδύεται μια τεχνολογία που λόγω των μικροσκοπικών επεξεργαστών της είναι οργανική και άρα μπορεί να μεταποιεί ή να παράγει την πραγματικότητα –αυτό που εσείς τώρα ορέγεστε δια της νανοτεχνολογίας. Τρίτον, σε κάποια φάση ένας πολιτισμός μπορεί και αντιβαίνει τις κοσμικές δυνάμεις, όπως είναι η βαρύτητα ή ο ηλεκτρομαγνητισμός, το οποίο σημαίνει ότι υπεξαιρείται από το μάτριξ του τρισδιάστατου χωροχρόνου, όντας ικανός να πλοηγηθεί επί αυτού κι όχι εντός αυτού –μήπως δεν είναι τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που σας εμποδίζουν να το εφαρμόσετε μια ώρα νωρίτερα;

Εκείνο λοιπόν που εξυπονοούν οι εν λόγω παράμετροι της μετάλλαξης που παράγει η υψηλή νοημοσύνη είναι ότι το αναπόδραστο πεπρωμένο της έγκειται στην επέκταση δυνατοτήτων κατά τρόπο που εγκολπώνει, αφενός, τις ρίζες της πραγματικότητας (εκ των βάθρων νανοτεχνολογική διαχείριση του μικρόκοσμου) και, αφετέρου, τα πέρατα του τρισδιάστατου χώρου (εξαϋλωμένη μετακίνηση γρηγορότερη της ταχύτητας του φωτός).

Άρα απ’ όσο καταλαβαίνω τόση ώρα μου τεκμηριώνεις ότι τα ανεξήγητα φαινόμενα στον ουρανό δεν είναι ανυπόστατες παραισθήσεις. Με τσιμπάς να ξυπνήσω σε μια ευρύτερη οικολογία! Πόσο ανόητος μπορεί να είναι κανείς να το αρνείται, βλέποντάς το υπό το πρίσμα της διαδικαστικής σου εξήγησης! Ακούγεται τόσο λογικό. Είστε ήδη εδώ. Ήσασταν ανέκαθεν…

Ποιος είναι ο ορισμός της νοημοσύνης; Σκέψου… Η νοημοσύνη αποτελεί την επεξεργασία των δεδομένων και την ευέλικτη προσαρμογή επ’ αυτών. Επιπλέον, είναι η εφαρμογή συσσωρευμένων τεχνογνωσιακών ικανοτήτων που ως εκ φυσικού μεταλλάσσουν το μορφικό της υπόστρωμα και επεμβαίνουν δυναμικά στη φύση της ίδιας της πραγματικότητας κατά τρόπο που διανοίγονται ατραποί εκστατικής διάνοιξης. Δεν είναι απλώς ποιητική ευδοκία ή φιλοσοφική υπέρβαση αλλά διαχρονική τάση και της υλιστικής επιστήμης. Το πλέγμα κατοχυρωμένων ικανοτήτων που επισυμβαίνει δια της τεχνολογίας διηνεκώς ανακαλύπτει τρόπους υλοποίησης του αδύνατου (ή εξαΰλωση του δυνατού), εκθέτοντας έτσι τη φαντασιακή διάσταση της πραγματικότητας και συνάμα επαληθεύοντας τις ουτοπικές ενοράσεις της επιστημονικής φαντασίας.

Αν αυτό είναι που συμβαίνει στα διάσπαρτα λίκνα της νοημοσύνης, έστω κι αν απλώς σπάνια εν συγκρίσει του παραγωγικού υποστρώματος της εξελισσιμότητας, θα πρέπει να είστε σίγουροι ότι οι πιθανότητες είναι άφθονες ώστε το χρονικό φάσμα των δισεκατομμυρίων ετών στο χωρικό φάσμα των δισεκατομμυρίων έμβιων πλανητών στην επικράτεια όλου του Σύμπαντος να είναι το απολύτως εύφορο πεδίο για να συμπλεχθεί μέσω της πανούργας τεχνολογίας, οργανικά κι αυθόρμητα, μια διαστρική ομοσπονδία που δρα ως ένας ενιαίος οργανισμός.

Τι είναι αυτός ο διαστρικός οργανισμός και ποια η σκοπιμότητά του;

Ο οργανισμός αυτός αποτελεί την προαγωγή της ανέκαθεν προϋφιστάμενης φυσικής νοημοσύνης που διέπει και οργανώνει τον Κόσμο επί της κυματοδρομίας του τυχαίου και του χαοτικού. Δεν είναι παρά η νέα φανέρωσή της, που πλέον έχει πιο πολύπλοκα μοτίβα πλοήγησης και μια πιο υπερβατική κόψη στην έκπτυξή της. Δρα σύμφωνα με τον Κοσμικό Νόμο και αναβαθμίζει τη Δημιουργία, συμμετέχοντας και παρεμβαίνοντας δίχως την παραμικρή διάθεση αλλοίωσης της ελεύθερης βούλησης των ανυποψίαστων όντων.

Δηλαδή τι ακριβώς κάνει; Που και πώς παρεμβαίνει;

Η διαστρική δίνη προηγμένης νοημοσύνης και τεχνολογίας από ένα κρίσιμο σημείο και ύστερα αρχίζει να κυριαρχεί στα δρώμενα ενός γαλαξία. Η έξοδος από την περατότητα του τρισδιάστατου χώρου της δίνει τη δυνατότητα να διαχειρίζεται τα υλικά δεδομένα με την απόλυτη μαεστρία ενός θεού. Από τότε η αποστολή μας μοιάζει με παιγνιώδη προσομοίωση και απολαμβάνουμε τις δημιουργικές μας αρετές, επεμβαίνοντας θεμιτά στα αναπτυσσόμενα οικοσυστήματα. Να φανταστείς ότι στο γαλαξία μας το 70% των έμβιων όντων είναι υβρίδια, αποτέλεσμα της επέμβασής μας και δείγμα της εκθετικής επιτάχυνσης και συσπείρωσης που δημιουργεί η κεντρομόλος επενέργεια της υπερεξελιγμένης δίνης μας. Το ανθρώπινο είδος είναι αποτέλεσμα μιας τέτοιας υβριδικής παρέμβασης επί του Homo Erectus. Αυτή η δράση μας δημιουργεί συνεκτικές διηχήσεις των μορφών ανά τα οικοσυστήματα, έτσι το μοντέλο του ανθρωποειδούς, το οποίο λανσάρουμε ως πρότυπο εξέλιξης, προϋπήρχε της έμβιας εξέλιξης στη Γη.  Βελτιώνουμε δια της βιοτεχνολογίας τα είδη, τα βοηθούμε να φτάσουν γρήγορα σε κάποιες κρίσιμες τεχνολογικές εφευρέσεις, εμπνέουμε προσωπικότητες, ενορχηστρώνουμε θρησκευτικές αιρέσεις που ενεργούν ως εξελικτικοί καταλύτες. Εν κατακλείδι, είμαστε το πεπρωμένο σας και είμαστε ήδη εδώ. Ανέκαθεν ήμασταν. Προσέχουμε όμως και δεν επεμβαίνουμε φανερά διότι γνωρίζουμε το άγχος που μπορεί να προκληθεί σε ένα είδος που απλώς υποπτεύεται ή γελοιοποιεί την ύπαρξή μας. Βρίσκεστε στην όψιμη φάση του σολιψισμού σας. Η ομφαλοσκόπησή σας σταδιακά φτάνει στο τέλος της και μια νέα τεράστια τοπογραφία φανερώνεται για σας. Δε θέλουμε να βιάσουμε τα πράγματα, αφήνουμε την οργανική εξέλιξη να σας το δείξει ενώ οι όποιες επεμβάσεις μας είναι παιδαγωγικού χαρακτήρα και διακριτικές. Σύντομα η αποκάλυψή μας θα μοιάζει με φυσική συνέπεια της ίδιας σας της αυτογνωσίας ως είδος και κυρίως των τεχνολογικών σας δυνατοτήτων.

Όποιος αμφισβητήσει την αυθεντικότητα αυτού του διαλόγου δεν έχει παρά να μελετήσει τη σύγχρονη επιστημολογία και τα όσα φέρνει με την ταχύτητα του φωτός η επόμενη τεχνολογική ημέρα. Έπειτα ας κάνει τα απλά μαθηματικά…

Είμαστε φωστήρες. Είμαστε η Αυγή. Φέρουμε το φτερό του Παγωνιού.

Όποιος πιστέψει θα δει άμεσα τα Σημεία.